آینده محصولات با تکنولوژی mRNA هموارتر می‌شود!

کدمطلب: ۹۹۱۰۰۱۰۳
به تازگی واکسن کرونا فایزر تاییدیه FDA را دریافت کرد. واکسن مدرنا نیز احتمالا به زودی تاییدیه می‌گیرد.
بنابراین اصلا دور از انتظار نیست که بگوییم عملکرد چشمگیر و شتابدهنده این واکسن‌ها، عملکرد سایر واکسن‌های جدید را تحت الشعاع قرار دهد. با این اوصاف شاید بتوان گفت همه محصولات شتابدهنده ها در حوزه سلامت در آینده‌ای نه چندان دور تحت تاثیر تکنولوژی mRNA تحول خواهند یافت.
آیا از این پس mRNA به پلتفرم پیش فرض واکسن‌ها تبدیل خواهد شد؟
پس با تیم تحلیلی دارو و سلامت شتابدهنده دارویی هنام تا پایان مقاله همراه باشید.

• لیست مقالات تکنولوژی mRNA در بلاگ شتابدهنده هنام
• تکنولوژی mRNA، رویکرد جدید حوزه سلامت
• واکسن‌ کرونا | اولین واکسن‌های دنیا با تکنولوژی mRNA!
• استارتاپ‌ها موفق با تکنولوژی mRNA
• واکسن کرونا شرکت فایزر مجوز FDA را دریافت کرد
• نقش فناوری نانو در واکسن‌های کرونا با تکنولوژی mRNA

تکنولوژی mRNA

تکنولوژی mRNA با دریافت تاییدیه واکسن فایزر تاریخ ساز شد!
اگر ۱۰ سال پیش گفته می‌شد که می‌توان با تزریق mRNA از افراد در برابر عفونت‌ها محافظت کرد، قطعا بسیاری آن را باور نمی‌کردند.
اساساً mRNA مولکولی است که سلول‌های زنده از آن برای تبدیل توالی ژنی DNA به پروتئین‌ها استفاده می‌کنند. این پروتیئن‌ها عناصر سازنده کلیه ساختارهای بنیادی بدن هستند. بخشی از DNA در قطعه mRNA کپی می‌شود (که با نام علمی “رونویسی” شناخته می‌شود). سپس این mRNA توسط ابزارهایی در سلول جهت سنتز پروتئین‌ها “خوانده می‌شود”.

در وبلاگ شتابدهنده هنام بخوانید: تکنولوژی mRNA ، رویکرد جدید حوزه سلامت

نحوه عملکرد واکسن با تکنولوژی mRNA

mRNA ویروس به عضله تزریق می شود و سپس سلول‌های ما آن را می‌خوانند و پروتئین ویروسی را سنتز می‌کنند.
سیستم ایمنی بدن به این پروتئین‌ها واکنش نشان می‌دهد. این واکنش درواقع یک پاسخ محافظتی ایجاد می‌کند که محققین امیدوارند تا حد لازم در بدن باقی مانده تا مفید واقع شود.

در وبلاگ شتابدهنده هنام بخوانید: واکسن‌ کرونا | اولین واکسن‌های دنیا با تکنولوژی mRNA !

تکنولوژی mRNA گرچه به ظاهر ساده است، اما در عمل پیچیدگی‌های زیادی دارد. به طوری که شاید تا حتی یک سال پیش به نظر می‌رسید علمی تخیلی باشد! اما در هفته‌های گذشته فهمیدیم که واقعیت دارد. این موضوع نشان می‌دهد که محصولات دیگری نیز با این تکنولوژی می‌توانند مورد تحقیق و توسعه قرار گرفته و وارد بازار شوند. اما…

کدام محصولات با تکنولوژی mRNA زودتر وارد بازار خواهند شد؟

درمان جایگزین آنزیم

از دیگر محصولاتی که با تکنولوژی mRNA می‌تواند برای اولین بار وارد بازار شود، درمان جایگزینی آنزیم است. برای این کار یک بیوراکتور (اندامی) in vivo که بتواند به طور موثر با mRNA بارگذاری شود و این mRNA را بدون ایجاد پاسخ‌های ایمنی نامطلوب یا عوارض جانبی بیان کند، مورد نیاز است. کبد یک نامزد عالی برای یک راکتور بیولوژیکی است. چراکه از طریق تزریق وریدی mRNA کپسوله شده با LNP (نانو ذرات لیپیدی) قابل دسترسی است و LNP به طور موثر سلول‌های کبدی را ترانسفکت می‌کند.

با این شرایط کاملا طبیعی است که شرکت‌ها به سمت درمان بیماری‌های کبدی ، از جمله کمبود اورنیتین ترانس کاربامیلاز (OTC) روی بیاورند. بسیاری از شرکت‌ها در حال تحقیق در این زمینه هستند؛ از جمله CureVac / Arcturus ، Moderna ، Roivant و Translate Bio. دارو رسانی موضعی به ریه نیز در حال حاضر توسط شرکت‌هایی مانندTranslate Bio ، Moderna و Ethris برای بیماری‌هایی مانند فیبروز کیستیک در دست توسعه است. البته از آنجا که ریه مستعد واکنش‌های آلرژیک است، درمان‌های ریوی نیاز به بررسی‌های ایمنی شدیدتری دارند.

درمان سرطان

کاندیدای بعدی امیدوار کننده برای ورود به بازار، در دسته انکولوژی قرار دارد. شرکت‌هایی مانند CureVac ، Moderna و BioNTech در حال استفاده از نئوآنتی ژن‌های رمزگذاری شده با mRNA یا آنتی ژن‌های تومور خاص هر بیمار هستند تا بتوانند پاسخ‌های ایمنی سیستمیک را در بدن القا کنند. این پاسخ‌ها در درجه اول متاستازها را هدف قرار می‌دهند. اغلب این رویکردها با checkpoint inhibitor ها همراه خواهند شد.

رویکرد دیگر برای ایجاد اثر موضوعی RNA، تزریق مستقیم RNA در تومور است. در این روش از طریق تزریق RNA تحریک کننده سیستم ایمنی یا mRNA کد گذاری شده با immunomudulator ها، بر تومور فشار ایجاد می‌شود. این فرایند یک سری نتایج را در پی خواهد داشت:

• فرایند تومورهای “سرد” را “داغ” می‌کند.
• مرگ سلولی آپوپتوتیک را باعث می‌شود.
• منجر به آزاد شدن آنتی ژن‌های مرتبط با تومور می‌شود.
• پاسخ ایمنی سیستمیک را ایجاد می‌کند.
• حتی می‌تواند ضایعات تومور درمان نشده را نیز هدف قرار دهد.

هدف نهایی این روش این است که سلول‌های سرطانی به عنوان واکسن خود عمل کنند.

با این وجود اما در حال حاضر به جز واکسن‌های کرونا، محصول ثبت شده دیگری با تکنولوژی mRNA موجود نیست.
تنها ۳ دارو در سال‌های اخیر با تکنولوژی RNAi تایید شده‌اند که به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.

داروهای تایید شده FDA با تکنولوژی RNAi

تا پیش از این هیچ دارویی ثبت شده‌ای با تکنولوژی mRNA وجود نداشت.
تنها موارد نزدیک به آن، استفاده از RNAi است.

اولین داروی مبتنی بر خاموش کردن ژن با کمک RNA مداخله گر (RNAi) توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در سال ۲۰۱۸ تأیید شد.

دارو Onpattro با نام ژنریک patisiran ساخته شده توسط شرکت داروسازی Alnylam  تایید FDA را دریافت کرد. این دارو برای درمان آمیلوئیدوز ارثی transthyretin که یک بیماری نادر، پیشرونده و اغلب کشنده است، به کار می‌رود. جهش در بیماران مبتلا به این بیماری ارثی، یک شکل سمی از پروتئین transthyretin را ایجاد می‌کند که در قلب و اعصاب محیطی رسوب می‌نماید. داروی Patisiran در واقع قطعات کوتاه RNA دو رشته‌ای است که توالی RNA پیام رسانی (mRNA) را که برای ساخت پروتئین transthyretin رمز گذاری شده است، هدف قرار داده و از بین می‌برد.
به نوعی می‌توان گفت این دارو توسط RNA ، ژن مربوطه را خاموش می‌کند.

دومین و سومین دارو

سازمان FDA داروی Givlaari یا  (givosiran) را در سال ۲۰۱۹ برای پورفیری حاد کبدی (AHP) تأیید کرد. این دارو نیز همانند قبلی توسط شرکت داروسازیAlnylam  ساخته شده است. AHP گروهی از بیماری‌های بسیار نادر و ژنتیکی است که باعث درد شدید شکم و حملاتی می‌شود که به طور بالقوه می‌توانند تهدید کننده حیات باشند. در سال ۲۰۲۰ نیز سومین داروی این شرکت OXLUMO ™ یا (lumasiran) موفق به دریافت تاییده FDA شد.

شرکت داروسازی Alnylam تا کنون تنها شرکتی است که داروهای آن با تکنولوژی RNAi موفق به دریافت تاییدیه از FDA شده‌اند.

سخن پایانی

آیا تکنولوژی mRNA از این پس به روش ترجیحی دانشمندان برای ساخت واکسن‌های جدید بدل می‌شود؟
قطعا نمی‌توان با اطمینان در این مورد اظهار نظر کرد. اما یک واقعیت بسیار روشن است:

یک فاجعه جهانی در مقیاس این پاندمی، نوآوری را با سرعت و شدت بسیار بیش‌تری تحریک می‌کند.

در نتیجه‌ی پاندمی، بودجه و منابع در اختیار راه‌حل‌هایی قرار گرفت که در شرایط عادی کم‌تر به آن‌ها توجه می‌شد.
اما این موضوع تنها دلیل موفقیت تکنولوژی mRNA نبود! اتحاد و همکاری افراد و گروه‌های مختلف برای عملی سازی یک هدف مشترک، قطعا یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر این دستاورد بوده است. با ادامه چنین همکاری‌هایی در آینده می‌توانیم انتظار پیشرفت‌های عظیم و دستاوردهای این چنینی بیش‌تری در حوزه تکنولوژی mRNA داشته باشیم.

با شتابدهنده هنام همراه باشید.

منبع

The guardian
Chemistry world
Genengnews