چشم انداز ساخت داروهای نوین با کمک نانو تکنولوژی

کد مطلب:۶۶۰۱۰
علم نانو دارو و سیستم‌های دارورسانی نانو، نسبتا نوپا هستند. این دانش با سرعتی شگرف در حال پیشرفت در زمینه تشخیص و همچنین درمان هدفمند می‌باشد.
بهره‌گیری از نانو تکنولوژی در درمان برخی بیماری‌های مزمن انسانی مزایای متعددی از جمله تاثیر دارو بر موضع مورد نظر دارد!
اخیرا نانو تکنولوژی کاربردهای برجسته‌ای در زمینه داروهای شیمی درمانی، داروهای بیولوژیک و داروهای مربوط به سیستم ایمنی داشته است؛ با این وجود چالش‌های متعددی در زمینه فناوری نانو برای دارورسانی هم در داروهای شیمیایی و هم بیولوژیک وجود دارد.
با تیم تحلیلی دارو و سلامت هنام تا پایان مقاله همراه باشید.

مزایای استفاده از نانو تکنولوژی در فرایند طراحی دارو

طراحی دارو در مقیاس نانو به عنوان پیچیده‌ترین تکنولوژی در این زمینه تاکنون بسیار مورد مطالعه قرار گرفته است.
مزیت استفاده از نانو تکنولوژی در دارورسانی نوین توانایی تغییر بسیاری از ویژگی‌های ذره مانند حلالیت، پروفایل رهایش دارو، ضریب انتشار، فراهمی زیستی و ایمنی است.
این مزیت می‌تواند باعث بهبود مشکلات عدیده‌ای شود. یافتن مناسب‌ترین راه مصرف، کاهش سمیت و عوارض جانبی، بهبود توزیع زیستی و افزایش ماندگاری دارو در مایعات بافتی مثال‌هایی در این زمینه است.
به طور کلی مزایای نانو داروها به دو دسته کلی تقسیم‌بندی می‌شوند:

• بهبود پروفایل فارماکوکینتکی دارو
• بهبود میزان اثربخشی دارو
• بهبود میزان ایمنی دارو در بدن انسان

در همین رابطه در هنام بخوانید: نانو چیست ؟! آشنایی با یک تکنولوژی نوین!

داروهای تولید و تایید شده بر مبنای نانو تکنولوژی

از سال ۱۹۹۵ چیزی در حدود ۵۰ ساختار نانو دارو موفق به دریافت تاییدیه از سازمان غذا و دارو شده‌اند. این داروها در حال حاضر در بالین کاربرد دارند.
نانو داروها عمدتا به صورت خوراکی یا تزریقی مصرف می‌شوند و فرم پوستی آنها بسیار کم استعمال می‌شود.
فرمولاسیون‌های پلیمری، لیپوزومال و نانو کریستال از جمله فرمولاسیون‌هایی هستند که تعداد زیادی از نانو داروهای تایید شده را شامل می‌شوند.
پلتفرم‌های متنوع دیگری بر پایه نانو ذرات طراحی شده‌اند مثل میسل‌ها و نانو ذرات غیرآلی از جمله فلزات، اکسید فلزات و بقیه ذرات نانوی غیر آلی.
نانو داروها با کاربردهای متفاوتی تاییدیه میگیرند مثل نانو داروهای مورد استفاده در داروهای شیمی درمانی.

از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵ تعداد نانو داروهای تایید شده افزایش یافتند. از سال ۲۰۰۶ به بعد تعداد کاهش یافت که از دلایل آن میتوان به کاهش مطالعات در سال ۲۰۰۸ به علت بحران اقتصادی اشاره کرد.
اکثر نانو داروهای تایید شده سمیت کمتر و اثربخشی بالاتری نسبت به فرم عادی (فرمولاسیون غیر نانوی دارو) خود دارند.
در واقع میتوان گفت دلیل عدم موفقیت فرمولاسیون‌های دیگر در اخذ تاییدیه در اکثر موارد نداشتن دو فاکتور مذکور است.

در لینک زیر میتوان تعدادی از نانو داروهای ضد سرطان تایید شده از سازمان غذا و داروی آمریکا را مشاهده نمود.
https://www.researchgate.net/figure/FDA-approved-nanomedicines-for-cancer_tbl1_321058788

نانو داروهای در حال مطالعه و بررسی

هر ساله نانو دارو های جدیدی وارد مرحله ارزیابی بالینی می‌شوند.
در اکتبر سال ۲۰۱۷ حدود ۵۶ ارزیابی بالینی در حال انجام در زمینه نانو تکنولوژی ثبت شده است. همچنین نانو داروهای فراوانی نیز در مراحل ابتدایی توسعه هستند.
تعداد نانو داروهایی که تاییدیه (IND(Investigational new drug را به منظور ارزیابی بالینی دریافت کرده‌اند از سال ۲۰۰۷ در حال افزایش است.
این تعداد در سال های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ به اوج خود رسید.
ساختارهای ضد سرطان و ضد میکروبی بیشترین تعداد نانو داروهای مطالعاتی را از آن خود کرده‌اند. کاربرد این علم در زمینه‌های زیر هم در حال مطالعه می‌باشد:

• بیماری‌های خود ایمنی
• کاربردهای بیهوشی
• بیماری‌های متابولیک
• بیماری‌های چشمی
• بیماری‌های اعصاب و روان و …

بیشتر ساختار‌های در حال بررسی انواع نانو ذراتی مثل لیپوزوم و پلیمرها هستند که پیش از این موفق‌تر از سایر نانو ذرات عمل کرده‌اند.

در همین رابطه در هنام بخوانید: بررسی سیستم‌ های داروسازی نوین به روش نانو

مروری بر صنعت نانو دارو

همانطور که اشاره شد امروزه نانو دارو تنها محدود به مطالعات آکادمیک نمی‌شود.
این فناوری به صنعت بزرگی تبدیل شده است که در سال ۲۰۰۴ چیزی در حدود ۶.۸ بیلیون دلاراز ۳۸ محصول توسط ۲۰۰ کمپانی فروش داشته است.
سالانه به طور متوسط ۳.۸ بیلیون دلار در بخش تحقیق و توسعه در زمینه فناوری نانو سرمایه گذاری می‌شود. به این ترتیب این صنعت در حال رشد، تاثیر شگرفی بر اقتصاد جهانی داشته است.
در صنعت نانو دارو بیشترین مصرف،مربوط به سیستم‌های دارورسانی نوین است. در لیست زیر تعدادی از شرکت‌ها و نهاد‌های مهم و تاثیر گذار در این زمینه دیده می‌شود:

• Nanosphere Inc
• Par Pharmaceutical Companies Inc
• AMAG Pharmaceutical Inc
• Elan Corporation PLC
• Life Technologies Corporation
• (Abraxis BioScience Inc. (now CelGene
• Flamel Technologies S.A
• Oxonica Plc
• Wyeth Pharmaceuticals Inc
• MagForce GmbH
• NanoBioTix
• Arrowhead Research Corporation
• …

در همین رابطه در هنام بخوانید: بررسی خدمات نانو تکنولوژی در صنعت داروسازی

آینده علم نانو دارو و سیستم دارورسانی نوین

این علم در دهه‌های اخیر به یکی از هیجان‌انگیز‌ترین حیطه‌های تحقیقاتی محققان تبدیل شده است.
در دو دهه گذشته پیشرفت‌ها در این زمینه موجب ثبت ۱۵۰۰ مورد اختراع و ارزیابی بالینی شده است.
در این زمینه سرطان را میتوان مثال زد با بهره‌گیری از علم نانو تکنولوژی علاوه بر تولید نانو داروها، روش‌های تشخیصی متعددی پیدا کرده است.
یکی از موضوعاتی که در آینده شاهد پیشرفت چشم‌گیر آن خواهیم بود استفاده از نانوذرات با پایه فلزات است.
یکی از بهترین مثال‌ها در زمینه پیشرفت نانو تکنولوژی ، استفاده از نانو ذرات به منظور کاربرد تشخیصی و درمانی به صورت همزمان است.مثال:

• استفاده از نانوذرات اکسید آهن که با اولئیک اسید پوشانده شده و نسبت به تشعشعات درمانی و تشخیصی حساس است.
• مزیت نانوذرات طلا این است که میتواند به مقدار زیادی جذب تومورهای جامد شود. به این ترتیب بافت تومور نسبت به تشعشعات درمانی حساس‌تر خواهد شد و نتیجه بهتری حاصل میشود.

با تمام این تفاسیر مکانیسم‌های ارزیابی نانو داروها مثل ارزیابی ایمنی و سمیت ، موضوعات چالش برانگیزی برای مطالعه و بررسی دانشمندان در آینده می‌باشند.
علی‌رغم چشم‌انداز وسیع علم نانو تاثیر واقعی آن در سیستم درمانی حتی در زمینه تشخیص و درمان سرطان محدود است.
امید است همانطور که تا به‌حال نانو تکنولوژِی انقلابی در زمینه درمانی حاصل کرده است من بعد نیز با سرعتی بیش از پیش در این مسیر گام بردارد.

شتابدهنده دارویی هنام فارمد، آماده پذیرش طرح‌ها و ایده‌های استارتاپی شما در حوزه نانو فناوری است. کافیست وارد وبسایت شده و ایده خود را ثبت کنید. از صفر راه اندازی استارتاپ تا صد رسیدن به درآمد و صادرات همراه شما هستیم.
شرکت شتابدهنده دارویی هنام فارمد

منابع:

https://jnanobiotechnology.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12951-018-0392-
https://www.researchgate.net/publication/41653456_Role_of_nanotechnology_in_novel_drug_delivery_system۸
https://jnanobiotechnology.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12951-018-0392-8